Obligacje Skarbu Państwa – czym są i gdzie je kupić?

Czym są obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe to rodzaj papierów wartościowych, których emitentem jest Minister Finansów. Nabywca tego typu papierów płaci za nie określoną w umowie kwotę, natomiast emitent zobowiązuje się do jej terminowego zwrotu wraz z należnymi odsetkami. Gwarantem wykupu obligacji jest Skarb Państwa, który odpowiada za swoje zobowiązania całym swoim majątkiem. Obligacje skarbowe mogą być oferowane różnego rodzaju inwestorom – m.in. funduszom inwestycyjnym, prywatnym firmom a także osobom fizycznym. W przypadku oferty dla tych ostatnich często używa się terminu obligacje detaliczne lub oszczędnościowe.

Jak wynika z rządowych danych, w I kwartale 2020 roku sprzedaż detalicznych obligacji oszczędnościowych wyniosła blisko 7 mld zł i był to bezapelacyjnie najlepszy wynik w historii. Dla porównania – jeszcze pod koniec 2017 roku zainteresowanie obligacjami wśród osób fizycznych z ledwością przekroczyło 1,5 mld zł. Największymi hitami ostatnich miesięcy okazały się: obligacje krótkoterminowe z trzymiesięcznym terminem zapadalności oraz popularne „czterolatki”, których oprocentowanie w dużym stopniu uzależnione jest od poziomu inflacji w polskiej gospodarce (a ta w ostatnim czasie jest wyjątkowo wysoka).

Aktualizacja (7.05.2020): Ministerstwo Finansów podało, że w kwietniu 2020 roku sprzedaż obligacji detalicznych sięgnęła 5,42 mld zł. Był to wynik ponad 4-krotnie lepszy niż w tym samym okresie rok wcześniej. Dane za kwiecień pozwalają przewidywać, że łączna sprzedaż obligacji w II kw. przekroczy 10 mld zł i będzie to najlepszy wynik w historii.

Kliknij, aby powiększyć

Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów

Wypełnienie rynkowej luki - ile wynosi oprocentowanie obligacji 3-miesięcznych?

Jeszcze do niedawna osoby chcące ulokować swój kapitał w obligacje skarbowe mogły to zrobić na minimum 2 lata. Dla wielu był to jednak zbyt długi horyzont i w efekcie zamiast na obligacje oszczędności trafiały na bankowe lokaty lub konta oszczędnościowe. Taki stan rzeczy zmienił się jednak jesienią 2017 roku, kiedy to zadebiutowały obligacje trzymiesięczne. Jak widać po wynikach sprzedaży, produkt ten idealnie wstrzelił się w rynkową niszę, niemal z miejsca stając się najpopularniejszym rodzajem obligacji emitowanych przez Ministerstwo Finansów.

Niestety wiele wskazuje na to, że w najbliższych czasach obligacje oznaczone kodem OTS czeka gorsza passa. Główny powód to znaczny spadek ich oprocentowania. Jeszcze w pod koniec kwietnia 2020 oferowany przez nie zysk wynosił 1,50% w skali roku, a więc znacznie więcej niż można było zarobić na statystycznej lokacie bankowej. Od początku oferowany zysk spadł jednak do zaledwie 0,50%, co było pochodną cięć stóp procentowych dokonanych przez Radę Polityki Pieniężnej. W efekcie obligacje kwartalne znacznie straciły na atrakcyjności, choć nie można powiedzieć, że brak im jakichkolwiek zalet. Tego typu papiery może nabyć w zasadzie każda osoba fizyczna, a minimalna kwota zakupu to zaledwie 100 zł. Brak jest przy tym ograniczeń co do maksymalnej kwoty inwestycji (w przypadku wielu lokat obowiązują ścisłe ograniczenia np. do 10 tys. lub 50 tys. zł), cała inwestycja objęta jest przy tym pełną gwarancją ze strony Skarbu Państwa.

Bezpieczeństwo inwestycji w obligacje

Obligacje emitowane przez Ministerstwo Finansów objęte są 100-proc. gwarancjami Skarbu Państwa. Gwarancje obejmują zarówno zainwestowany kapitał, jak i należne odsetki. Brak jest przy tym ograniczenia co do maksymalnej kwoty gwarancji. Oznacza to, że niezależnie od zainwestowanej kwoty posiadacz obligacji zawsze otrzyma zwrot całości swoich pieniędzy. To spora przewaga nad lokatami bankowymi, które gwarantowane są tylko do kwoty 100 tys. euro.

Więcej na temat bezpieczeństwa obligacji dowiesz się tutaj.

Albo trzy miesiące, albo cztery lata

Oprócz papierów z trzymiesięcznym terminem zapadalności w aktualnej ofercie Ministerstwa Finansów znaleźć możemy jeszcze sześć innych rodzajów obligacji. Wśród nich największym zainteresowaniem cieszą się tzw. „czterolatki”, czyli obligacje pozwalające ulokować posiadany kapitał na 4 lata. Oprocentowanie, na jakie możemy liczyć, wyliczane jest na podstawie aktualnego (średniorocznego) poziomu inflacji oraz dodatkowej marży w wysokości 0,75%. Taka konstrukcja sprawia, że inwestor nie musi obawiać się negatywnego wpływu rosnących cen. Niezależnie od tego, ile wyniesie w danym okresie inflacja, zarobi o 0,75% więcej.

Przykładowo – jeśli ceny pójdą w górę o 3,00%, wówczas oprocentowanie obligacji wyniesie 3,75%. A jeśli inflacja obniży się np. do 1,00%, wtedy zysk z inwestycji będzie równy 1,25%.

Na bardzo podobnych zasadach co „czterolatki” oprocentowane są obligacje z dziesięcioletnim terminem zapadalności. Różnica jest jednak taka, że oferowana marża to nie 0,75%, ale 1,00%. Co za tym idzie – przy tym samym poziomie inflacji zysk inwestora będzie o 0,25 p.p. wyższy.

Specjalna oferta dla beneficjentów programu „Rodzina 500 plus”

Jeśli jesteś rodzicem, otrzymującym świadczenie z programu „Rodzina 500 plus”, to od pewnego czasu możesz skorzystać ze specjalnej oferty tzw. obligacji rodzinnych. W jej ramach możesz zakupić obligacje z sześcio- lub dwunastoletnim terminem zapadalności, których oprocentowanie będzie znacznie wyższe od standardowego. I tak – kupując „sześciolatki”, osiągniesz zysk odpowiadający aktualnemu poziomowi inflacji powiększonemu o 1,25 punktu procentowego. A jeśli zdecydujesz się na dwunastoletni okres oszczędzania, marża wyniesie 1,50%. Przy założeniu, że będziemy mieli do czynienia z trzyprocentową inflacją, Twój zysk wyniósłby aż 4,50%!

Nie trzeba chyba wyjaśniać, że oferując tak korzystne warunki, Ministerstwo Finansów pragnie zachęcić rodziców do oszczędzania z myślą o przyszłości swoich dzieci. Kiedy Twoje pociechy podrosną i będą potrzebowały np. funduszy na opłacenie czesnego na studia – kapitał zgromadzony na takich obligacjach będzie jak znalazł.

Przegląd oferty detalicznych obligacji skarbowych

W poniższej tabeli prezentujemy pełen przegląd obligacji skarbowych, które aktualnie znajdują się w ofercie Ministerstwa Finansów. W tabeli wyróżniliśmy także sześcio- i dwunastoletnie obligacje rodzinne, które skierowane są wyłącznie do beneficjentów programu Rodzina 500+.

Ile można zarobić na obligacjach Skarbu Państwa?

W tej sekcji prezentujemy zysk, jaki możesz osiągnąć z inwestycji w obligacje skarbowe. W naszych obliczeniach przyjęliśmy, że inwestowana kwota to 1000 zł, a obligacje trzymane są do osiągnięcia daty zapadalności.

Jak widać w powyższej tabeli, najmniej na inwestycji w obligacje zarobią posiadacze popularnych „dwulatek”. Po tym okresie ich zysk „na czysto” wyniesie nieco ponad 16 zł. W przypadku obligacji o dłuższym terminie wykupu możliwy do osiągnięcia zarobek będzie już wyraźnie większy. Na najwyższe profity mogą liczyć właściciele dwunastoletnich obligacji rodzinnych, do których z każdego 1000 zł na zakończenie inwestycji wróci 443 zł.

Obligacje skarbowe jak lokata rentierska

W przypadku 3- i 4-letnich obligacji skarbowych zysk z inwestycji przekazywany jest w regularnych odstępach czasu w postaci tzw. kuponów odsetkowych. Wypłata odsetek ma miejsce na rachunek wskazany przez posiadacza obligacji. Mechanizm ten odróżnia obligacje od standardowych lokat terminowych, w przypadku których wypłata zarobionych odsetek następuje dopiero w dniu zakończenia inwestycji. Płatności z tytułu kuponów przypominają natomiast sposób działania lokat rentierskich, których posiadacze również mogą liczyć na cykliczne wpływy z ulokowanego kapitału.

Obligacje skarbowe – pytania i odpowiedzi

Obligacje skarbowe – gdzie kupić?

Obligacje Skarbu Państwa możemy zakupić osobiście w stacjonarnych oddziałach PKO BP (sprawdź listę oddziałów) oraz Punktach Obsługi Klienta Biura Maklerskiego PKO BP (znajdź oddział). Zakup obligacji możliwy jest także drogą telefoniczną pod numerem 801-310-210 oraz za pośrednictwem internetu na stronie www.zakup.obligacjeskarbowe.pl.

Zamiana obligacji

Opcja zamiany obligacji daje inwestorowi możliwość przedłużenia oszczędzania na kolejny okres. Przykładowo – posiadamy obligacje z terminem wykupu 31 grudnia 2019 roku. Zgodnie z obowiązującą umową, tego dnia Skarb Państwa odkupi od nas wyemitowane papiery za co otrzymamy stosowną kwotę pieniędzy. Jako inwestorzy mamy jednak możliwość „przerzucenia” posiadanych środków w ramach nowej emisji obligacji. Zachętą do takiego ruchu jest niższa cena sprzedaży po jakiej możemy nabyć nowe obligacje. Przykładowo – cena zamiany dla obligacji COI1223 wynosi 99,90 zł, co oznacza, że dokonując wymiany zapłacimy za nie mniej, niż wynosi ich wartość nominalna (100,00 zł).

Czym jest wykup obligacji?

Wykup obligacji to operacja polegająca na odkupieniu przez Skarb Państwa Obligacji Skarbowej. Do wykupu obligacji dochodzi w dniu określonym w umowie zawartej między inwestorem a emitentem. W zależności od parametrów danej emisji, inwestor otrzymuje tego dnia cały zainwestowany kapitał wraz z należnymi odsetkami (chyba, że warunki emisji mówią inaczej np. mamy do czynienia z obligacjami zerokuponowymi).

Podsumowanie - przyszłość oszczędzania na obligacjach skarbowych

Choć w naszej analizie podkreślamy rosnącą popularność obligacji skarbowych, to trzeba otwarcie przyznać, że w dalszym ciągu jest to dość niszowy produkt. Aby nie być gołosłownym – na koniec 2020 roku osoby fizyczne posiadały w swoich portfelach obligacje o wartości niewiele ponad 20 mld zł, co na statystycznego Kowalskiego daje niespełna 600 zł. Tymczasem kwota depozytów (wliczamy w to także środki na rachunkach osobistych), które w tym czasie znajdowały się w bankach, wynosiła ponad 1 bln zł. Różnica jest więc około 50-krotna.

Powodów takiego stanu rzeczy upatrywalibyśmy przede wszystkim w niskiej wiedzy finansowej Polaków. W powszechnej świadomości za bezpieczną formę inwestowania przyjmuje się przede wszystkim lokatę bankową, a przy wyższych kapitałach – nieruchomości. I chociaż obligacje skarbowe są równie (a nawet bardziej) bezpieczne co depozyty, to jednak mało kiedy stają się one pierwszym wyborem oszczędzających.

Drugim powodem ograniczającym zainteresowanie obligacjami była jak do tej pory dość skromna oferta Ministerstwa Finansów. Mało kto chciał i mógł pozwolić sobie na „zamrożenie” swoich pieniędzy na minimum 2 lata (i to przy niezbyt konkurencyjnym wobec banków oprocentowaniu). Uzupełnienie oferty o obligacje trzymiesięczne oraz akcje promocyjne w stylu obligacji premiowych sprawiają jednak, że zainteresowanie tego typu produktami rośnie. I choć na dzień dzisiejszy wydaje się mało prawdopodobne, aby obligacje pod względem popularności prześcignęły lokaty bankowe, to jednak wzrostowy trend jest w ostatnim czasie bardzo wyraźny.