W którym banku Twoje pieniądze będą najbezpieczniejsze?

Jak ocenić kondycję finansową banku?

Skoro ten teoretyczny wstęp mamy za sobą, pora prześwietlić poszczególne banki pod względem ich finansowej kondycji.

Współczynnik TCR

W bankowości stosuje się do tego wiele różnych miar. Jedną z najpopularniejszych jest tzw. łączny współczynnik kapitałowy (ang. TCR). W dużym uproszczeniu jest to miara pokazująca relację kapitału własnego banku w stosunku do jego całkowitych aktywów (aktywami banków są głównie udzielone przez nie kredyty). Przykładowo, bank posiadający 1 mld własnych kapitałów i łącznie 5 mld aktywów będzie miał współczynnik TCR na poziomie 20% (w pewnym przybliżeniu, gdyż przy jego wyliczaniu bierze się jeszcze poziom ryzyka posiadanych kapitałów; ten element jednak pomijamy).

Co do zasady – im wyższa wartość współczynnika, tym lepiej. Oznacza to bowiem, że bank większą część swojej działalności finansuje przy użyciu swoich własnych pieniędzy (bank może prowadzić działalność w oparciu o fundusze własne oraz o fundusze obce, którymi są najczęściej pieniądze jego klientów, którzy np. założyli w nim lokaty). Zgodnie z wytycznymi KNF minimalny wskaźnik TCR, jaki powinny mieć polskie banki, to 12%.

Według najnowszych dostępnych danych, bankiem o najwyższym współczynniku kapitałowym (25,6%) jest obecnie Bank Millennium. Oprócz niego jeszcze dwa inne banki – Citi Handlowy i mBank - posiadają współczynnik TCR na poziomie przekraczającym 20%. Z kolei na drugim końcu skali plasuje się Idea Bank (TCR na poziomie zaledwie 1,8%, czyli znacznie poniżej wymaganego minimum).

Jakość portfela kredytowego

Przy ocenie kondycji danego banku ważną rolę odgrywa także jakość jego portfela kredytowego. Jak wspomnieliśmy przed chwilą – to właśnie kredyty stanowią najważniejsze źródło dochodów banków. Problem pojawia się jednak wtedy, kiedy zbyt duża część udzielonych kredytów przestaje być obsługiwana, tj. osoby, które je zaciągnęły, nie regulują należnych rat. Wprawdzie bank ma różne możliwości odzyskania swoich należności (począwszy od samodzielnej windykacji, na sprzedaży pakietu wierzytelności skończywszy), jednak zawsze będzie to negatywnie odbijać się na jego finansach.

Stąd często monitorowaną przez analityków miarą jest tzw. odsetek kredytów zagrożonych. Jest to wskaźnik obrazujący odsetek kredytów uznawanych za zagrożone (w zależności od definicji są to najczęściej kredyty opóźnione w spłacie o przynajmniej 30 dni). Co oczywiste – im jest on niższy, tym lepiej świadczy o kondycji banku. Natomiast wartości powyżej 10-12% powinny być traktowane jako ostrzeżenie. Mówią one bowiem o złej jakości portfela kredytowego, co w konsekwencji może przełożyć się na duże odpisy z tytułu tzw. utraty wartości aktywów (i tym samym stratę banku).

Według danych na koniec 2018 roku, portfele o najlepszej jakości posiadały: ING Bank Śląski i Citi Handlowy. W ich przypadku zagrożone było jedynie 2,8% i 3,5%. Z kolei na drugim końcu skali po raz kolejny znalazł się Idea Bank, gdzie odsetek kredytów uznanych za zagrożone wynosił bardzo wysokie 18,2%.

Wskaźniki rentowności

Skutecznym sposobem na ocenę kondycji finansowej danego banku jest także analiza osiąganych przez niego zysków. Najczęściej stosowanymi do tego wskaźnikami są: ROA (rentowność aktywów) i ROE (rentowność kapitału własnego). Mówią nam one, jaki jest zysk banku w relacji do posiadanego przez niego majątku.

Wykorzystanie tych wskaźników pozwala nam także uwzględnić fakt, że poszczególne banki dość istotnie różnią się pod względem skali prowadzonej działalności. Dla przykładu – mBank, który w 2018 roku zarobił 1,3 mld zł, posiada wskaźnik ROA na poziomie poniżej 1%. Natomiast Citi Handlowy, którego zysk netto wyniósł w zeszłym roku niespełna połowę z tej kwoty (0,64 mld zł), mógł pochwalić się wartością ROA powyżej 1,3%. Innymi słowy – z każdej złotówki posiadanych aktywów „wycisnął” od klientów o ponad 30% więcej, niż udało się to bankowcom z mBanku.

Europejscy prymusi

Ciekawym sposobem na ocenę kondycji finansowej banków są tzw. stress-testy. Jest to forma symulacji, w której prognozuje się wyniki poszczególnych instytucji w przypadku nagłego pogorszenia gospodarczej koniunktury.

Jesienią zeszłego roku tego typu testom zostało poddane blisko 50 europejskich banków. Najlepiej wypadły w nich dwa polskie podmioty: PKO BP i Pekao. Okazało się, że w skrajnym scenariuszu (spadek europejskiego PKB o ponad 2%) oba banki odczułyby tę recesję w najmniejszym stopniu. Niestety w testach pod uwagę były brane wyłącznie największe unijne podmioty bankowe. Stąd nie możemy powiedzieć, jak w takiej sytuacji poradziłyby sobie inne polskie banki.

Ocena ratingowa

Jeśli ktoś nie czuje się na siłach do samodzielnego analizowania kondycji finansowej banków, może skorzystać z pracy innych i zapoznać się z tzw. ratingiem kredytowym. Rating to ocena nadana przez profesjonalnego analityka, która oprócz wymienionych przez nas wskaźników bierze pod uwagę także wiele innych zmiennych.

Oprócz „twardych” danych zawartych w bilansie, przy nadawaniu oceny ratingowej uwzględniane są także czynniki „miękkie” – takie jak skład akcjonariatu, jakość kadry zarządzającej, posiadana sieć sprzedaży czy segment rynku, w którym działa dany bank.

Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że rating zawsze będzie stanowił jedynie subiektywną ocenę osoby odpowiedzialnej za jego nadanie. Stąd, kierując się oceną ratingową, zawsze warto brać poprawkę na to, że czasami może okazać się ona nieadekwatna do stanu faktycznego (głośny przykład to najwyższe oceny ratingowe nadawane słabej jakości instrumentom finansowym nadawane w 2007/2008 w Stanach Zjednoczonych).

Przechodząc do konkretnych danych, aktualnie najwyższą możliwą oceną ratingową (A- w skali międzynarodowej i AAA w skali krajowej) mogą pochwalić się trzy polskie banki: PKO BP, Pekao i Citibank. O stopień niżej na ratingowej skali (BBB+ w skali międzynarodowej) plasują się ING Bank Śląski oraz Santander Bank Polska. Na przeciwnym biegunie (ocena CC, trzecia najniższa ocena w stosowanej skali ratingowej) znalazł się Idea Bank.

Podsumowanie

Różnice w kondycji finansowej banków działających na polskim rynku są gigantyczne. Oprócz pewniaków, takich jak PKO BP, Citibank czy Pekao, które nawet w razie ciężkiego kryzysu nie powinny mieć większych problemów z prowadzeniem swojej działalności, mamy także instytucje, które już teraz zmagają się z nie lada problemami. W ich przypadku wystarczy jakikolwiek negatywny czynnik, aby ich biznes zawalił się niczym domek z kart. Dla ich klientów oznaczać to może spore kłopoty.

Pół biedy, jeśli takiego bankructwa doświadczy któryś z mniejszych banków. Wówczas BFG najpewniej zdoła udźwignąć ten ciężar i zwróci im zdeponowane środki. Jeśli jednak upadnie jakaś większa instytucja, może okazać się, że gwarancje nie pokryją wszystkich należności. Aby uniknąć takich nieprzyjemności, radzimy zawczasu prześledzić kondycję finansową (i rozmiar) instytucji, w której trzymamy swoje pieniądze i wybrać taką, która oferuje maksimum bezpieczeństwa.